حتماً برای شما هم پیش آمده است که وب‌سایتی را فقط به‌دلیل کُندبودنش ترک کنید. متأسفانه اکثر وب‌سایت‌هایی که هاست ضعیف دارند یا بهینه‌سازی مناسبی روی آن‌ها انجام نشده، نمی‌توانند تجربه کاربری خوبی ارائه دهند. سرعت سایت نه‌تنها روی رضایت کاربران تأثیر مستقیم دارد، بلکه یکی از فاکتورهای اصلی رتبه‌بندی در گوگل نیز هست.
در این مقاله قرار است به یکی از مهم‌ترین مباحث مربوط به افزایش سرعت سایت بپردازیم: انواع کش (Cache) در وردپرس و تفاوت آن‌ها. اگر بدانید کش مرورگر، کش سرور و کش افزونه چه تفاوت‌هایی دارند، بهتر می‌توانید تصمیم بگیرید کدام روش برای سایت شما مناسب‌تر است و چطور باید بهینه‌سازی را آغاز کنید.
پس اگر به‌دنبال درک دقیق‌تر و کاربردی‌تر از سازوکار کش در وردپرس هستید، این مقاله را از دست ندهید.
کش چیست؟
کش (Cache) یعنی ذخیره‌سازی موقتی اطلاعات برای جلوگیری از لود مجدد و غیرضروری فایل‌ها یا داده‌ها. هدفش ساده‌ست: سریع‌تر شدن بارگذاری صفحات برای کاربر.
یک مثال ساده برای درک کش
فرض کنید شما هر روز صبح وارد یک کافی‌شاپ می‌شوید و سفارش همیشگی‌تان «قهوه لاته با شیر بادام» است. اگر هر روز به باریستا بگویید:
«سلام، من همون لاته با شیر بادام رو می‌خوام»
و او هر بار از نو بپرسد «شیر چی باشه؟ چند شات اسپرسو؟ داغ یا سرد؟»
فرآیند سفارش‌گیری کند میشه و شما هم خسته می‌شید.
اما اگه باریستا شما رو بشناسه و بدونه سفارش همیشگیتون چیه، خیلی سریع و بدون سوال اضافی قهوه‌تونو آماده می‌کنه. این یعنی صرفه‌جویی در زمان!
در دنیای وب، کش دقیقاً همین کارو می‌کنه.
وقتی کاربر یک بار وارد سایت شما میشه، اطلاعاتی مثل فایل‌های CSS، تصاویر، یا حتی نسخه‌ای از صفحه سایت در مرورگر، سرور یا افزونه کش ذخیره میشه. پس دفعه بعد که کاربر میاد، سایت لازم نیست همه چیز رو از اول پردازش کنه، بلکه مثل اون باریستا باهوش، نسخه آماده رو تحویل می‌ده. این یعنی سرعت بیشتر، تجربه بهتر، مصرف کمتر منابع سرور، و البته رضایت کاربر و گوگل!
انواع کش وب‌سایت
بسته به اینکه نسخه کپی‌شده فایل‌های وب‌سایت کجا ذخیره شود، دو نوع کش داریم:
۱- کش سمت مرورگر
۲- کش سمت سرور
کش سمت مرورگر (Browser Cache)
کش مرورگر اطلاعاتی مثل تصاویر، فایل‌های CSS، JS و حتی فونت‌ها رو روی کامپیوتر کاربر ذخیره می‌کنه تا در مراجعه‌های بعدی نیازی به دانلود دوباره نباشه.
مزایا:
- کاهش زمان لود صفحات در مراجعه‌های بعدی
- کاهش مصرف منابع هاست شما
چطور فعالش کنیم؟
می‌تونید با کدهای .htaccess یا از طریق افزونه‌هایی مثل WP Rocket یا LiteSpeed Cache فعالش کنید.
<IfModule mod_expires.c> ExpiresActive On ExpiresByType image/jpg "access plus 1 year" </IfModule>
کش سمت سرور (Server-side Cache)
در این حالت، اطلاعات سایت روی سرور ذخیره می‌شن. مثلاً وقتی کاربری صفحه‌ای رو باز می‌کنه، نتیجه پردازش PHP، MySQL و سایر منابع به‌صورت HTML ذخیره میشه تا برای نفرات بعدی از اون نسخه آماده استفاده بشه.
انواع رایج کش سرور:
-
OPcache: مخصوص پردازش سریع‌تر PHP
-
Object Cache: ذخیره دیتابیس و متا دیتاها (مثلاً Redis یا Memcached)
-
Page Cache: ذخیره نسخه HTML صفحات
مزایا:
- کاهش فشار روی سرور
- افزایش چشمگیر سرعت بارگذاری
چطور فعال کنیم؟
- روی هاست LiteSpeed: افزونه LiteSpeed Cache
- سرور اختصاصی یا VPS: نصب Redis یا Memcached و اتصال از طریق افزونه‌هایی مثل Redis Object Cache
کش افزونه (Plugin Cache)
افزونه‌های کش وردپرس (مثل WP Rocket، LiteSpeed Cache یا W3 Total Cache) ترکیبی از روش‌های مختلف کش رو در یک ابزار ارائه می‌دن:
- کش صفحه (Page Cache)
- کش مرورگر
- کش دیتابیس
- کش Object
- Lazy Load
مزایا:
- رابط کاربری ساده برای مدیریت کش
- امکانات اضافه مثل پاکسازی خودکار، فشرده‌سازی، ترکیب فایل‌ها، و تنظیمات CDN
مقایسه انواع کش
| مناسب برای | کنترل توسط | محل ذخیره‌سازی | نوع کش |
|---|---|---|---|
| کاهش بارگذاری مجدد فایل‌های استاتیک | کاربر | مرورگر | کش مرورگر |
| کاهش بار سرور و افزایش سرعت پاسخگویی | مدیر سایت | سرور | کش سرور |
| مدیریت جامع کش در وردپرس | مدیر سایت | سرور / مرورگر | کش افزونه |
| ارائه سریع صفحات HTML | مدیر سایت | سرور | کش صفحه |
| کاهش کوئری‌های پایگاه داده | مدیر سایت | سرور | Object cache |
| افزایش سرعت اجرای کدهای PHP | مدیر سایت | سرور | کش Opcode |
| ارائه سریع محتوا به کاربران جهانی | CDN | سرورهای CDN | کش CDN |
چرا کش وب‌سایت اهمیت دارد؟
شاید این سؤال برایتان پیش آمده باشد که اصلاً چرا باید از کش استفاده کنیم؟ آیا فقط سرعت مهم است؟ پاسخ کوتاه این است: بله، اما نه فقط سرعت!
در ادامه، دلایل اصلی اهمیت کش وب‌سایت را بخوانید:
۱- افزایش چشمگیر سرعت بارگذاری
وقتی مرورگر یا سرور از کش استفاده کند، لازم نیست همه‌چیز از اول تولید یا دانلود شود. این یعنی:
- کاهش زمان بارگذاری صفحات
- تجربه سریع‌تر برای کاربر
- کاهش نرخ پرش (Bounce Rate)
۲- کاهش فشار روی سرور
- در حالت عادی، برای هر بازدید، وردپرس باید:
- فایل‌های PHP را اجرا کند
- به پایگاه داده وصل شودخروجی HTML تولید کند
اما وقتی کش فعال است، نسخه‌ی آماده‌ای از صفحه تحویل داده می‌شود؛ یعنی هیچ‌کدام از مراحل بالا انجام نمی‌شود. این یعنی:
- مصرف منابع سرور کمتر
- مقیاس‌پذیری بهتر در ترافیک‌های بالا
۳- بهبود سئو و رتبه گوگل
گوگل اعلام کرده که سرعت بارگذاری سایت یکی از فاکتورهای مهم رتبه‌بندی است. کش به‌صورت مستقیم باعث:
- افزایش سرعت صفحات
- کاهش زمان واکنش سرور (TTFB)
- بهبود نتایج در PageSpeed Insights و GTmetrix
۴- عملکرد بهتر در موبایل و اینترنت‌های ضعیف
کاربران موبایل یا کسانی که اینترنت کندتری دارند، بیشتر از کش سود می‌برند چون محتوای سایت برای آن‌ها از قبل کش شده و سریع‌تر لود می‌شود.
۵-صرفه‌جویی در هزینه‌ها
اگر سایت پرترافیکی دارید یا از هاست اشتراکی استفاده می‌کنید، کش باعث می‌شود:
- منابع کمتری مصرف شود
- کمتر نیاز به ارتقای پلن یا سرور داشته باشید
- حتی در صورت افزایش بازدید، سایتتان کند نشود
بالاخره از کدوم کش استفاده کنیم؟
جواب ساده: از همه‌شون به‌صورت مکمل.
- کش مرورگر برای کاربران نهایی
- کش سرور برای عملکرد سرور
- کش افزونه برای کنترل بهتر و تنظیمات پیشرفته
جمع‌بندی
کش، قهرمان پنهان سایت شماست!
اگر به دنبال افزایش سرعت وب‌سایت، بهبود تجربه کاربر، کاهش مصرف منابع سرور و بالا رفتن در نتایج گوگل هستید، فعال‌سازی کش وب‌سایت، اولین و ضروری‌ترین قدم است.
کش مثل یک نسخه‌ی آماده از سایت شماست که به جای ساختن مجدد همه‌چیز، فقط نسخه ذخیره‌شده را تحویل کاربر می‌دهد. این یعنی:
- سرعت بالاتر
- مصرف کمتر
- رضایت بیشتر
پس اگر هنوز از کش استفاده نمی‌کنید، وقتشه همین حالا دست‌به‌کار بشید حتی در صورت افزایش بازدید، سایتتان کند نشود.